• In de periode 2014-2020 gemiddeld ten minste 15.000 additionele voltijdbanen.

• In de gehele periode 90.000 arbeidsjaren extra.

De organisaties die betrokken zijn bij het Energieakkoord, zetten zich in voor passende opleidings- en werk-naar-werk-faciliteiten. Voor jongeren moeten aantrekkelijke opleidingen beschikbaar komen die voor ‘groene’ banen opleiden. Om- en bijscholing (green skills) moeten werkzoekenden op nieuwe banen in ‘groene’ groeisectoren voorbereiden. Sociale partners zien toe op de kwalitatieve aspecten van werk: goede arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandigheden en arbeidsverhoudingen, zodat ook op sociaal gebied sprake is van een duurzame sector.

“De crisis was voor ons een stimulans om onze koers te verleggen richting duurzaam en zelfs circulair bouwen. Er was tijd en ruimte om te onderzoeken of we het bouwproces opnieuw konden inrichten. We durfden te denken als een start-up. 
In onze werkplaats hebben we een productiestraat gebouwd, waar we nu industrieel bouwen: 1000 woningen per jaar. Complete nieuwbouw of een nieuwe schil voor woningen die verduurzaamd worden. Gegarandeerd naar nul-op-de-meter, bij een normaal energieverbruik. Het basisstramien is hetzelfde, maar elke woning kan tot in de details verschillen.”

“Tot 2050 moeten er 6 miljoen woningen en 1 miljoen gebouwen klimaatneutraal worden gemaakt. Dat is een immense opgave, maar kijk wat wij nu al hebben bereikt. Voor de crisis bouwden we in onze werkplaats met 20 mensen 200 prefab woningen per jaar. Nu staat er een industriële lijn met robots en bouwen we met 44 mensen 1000 woningen per jaar. Als we er nog twee of drie productiestraten bij zetten, knalt de productie omhoog. En dan zijn wij nog maar een klein bedrijfje.”

“Technisch gezien is het geen probleem meer om woningen te verduurzamen. De grootste opgave is sociaal: hoe neem je bewoners mee. Voor bewoners van bestaande woningen is een complete renovatie een hele operatie. Ze moeten wennen aan een ander verwarmingssysteem, een ander binnenklimaat en aan elektrisch koken. De begeleiding van bewoners vraagt in ons proces nu de meeste tijd.

Inmiddels hebben we geleerd dat bewoners enthousiast worden als we tegelijk met de renovatie ook praktische problemen oplossen en aan hun wensen tegemoet komen. Dat kost misschien een paar honderd euro per woning, maar hiermee los je wel voor bewoners relevante problemen op.”

“Het Energieakkoord heeft ons bevestigd in onze koers. Het Klimaatakkoord zou dat ook moeten doen. Ik heb zelf namens Bouwend Nederland mee mogen praten over het Voorstel voor de Hoofdlijnen. Het grote probleem is dat de bouw nu weer hoogtij meemaakt. Er is een enorm capaciteitstekort, de prijzen van arbeid en materiaal zijn enorm gestegen, soms zelfs verdubbeld. Er is dus geen enkele prikkel om te innoveren en te verduurzamen.”

“Je ziet het aan de zogeheten BENG-eisen (Bijna Energie Neutrale Gebouwen) die de overheid net voor nieuwbouw heeft voorgesteld. In eerste instantie was de eis een energievraag van 25 kWh per vierkante meter. Dat haal je alleen als je een woning heel fors isoleert én adequaat ventileert. Inmiddels is de voorgestelde eis versoepeld naar 70 kWh per vierkante meter. Dat haalt elke bouwer met twee vingers in de neus. Wég prikkel, wég innovatie.”

De beste manier om te verduurzamen is zorgen dat een woning bouwkundig aan de hoogste eisen voldoet. Dan heb je voor altijd minder energie en dus minder installaties nodig. Wat je nu ziet, is dat de bouwers het bouwkundig laten zitten en dat de installatiebranche een hoop te doen krijgt.

Er zijn mensen die het Energie- en het Klimaatakkoord onzin vinden, omdat ze niet geloven dat de aarde door menselijk toedoen opwarmt. Tegen zo iemand zeg ik: ook als u gelijk hebt, is er reden om duurzaam te bouwen en de energiebehoefte te verlagen. Wat je niet nodig hebt, hoef je namelijk niet op te wekken en bespaart kosten. Verduurzaming is de beste business case die je kunt bedenken.”

Het verhaal van Steven van Polen (links op de foto) en Ton van Dril is er een van bouwen en ontwikkelen. Van Dril werkte bij de start van het Energieakkoord bij Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN). Hij kreeg de taak een model te maken om de voortgang van de werkgelegenheidsafspraak objectief te volgen. Van Polen, van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), nam het stokje over. Hij ontwikkelde het door en dook de diepte in aan de hand van concrete duurzame projecten. Zo kwamen er meer data waarmee het model aan kracht won. En hoe meer data hoe comfortabeler de rekenmeesters zich voelen.

“Als de Nederlandse bouwers van cv-ketels ook warmtepompen gaan maken, wil je weten welk deel daarvan in Nederland wordt gemaakt en welke onderdelen worden geïmporteerd. Duitsland was al verder met warmtepompen. Door met de ketelbouwers te praten, krijg je daarvan een beeld. En ook of het nieuw werk oplevert of vervanging is. Die informatie heb je nodig om te berekenen wat het effect van de groei van warmtepompen is op de Nederlandse werkgelegenheid”, illustreert Van Polen een van de vele praktische vragen die ontstonden.

Het begon allemaal met goed definiëren wat er nu onder groene groei valt. Telt het aanpassen van een gasnet aan waterstof nu mee voor de werkgelegenheid of is het gewoon bestaand werk met dezelfde mensen? Het was ook heel belangrijk om te bepalen of iets nu dankzij het Energieakkoord tot stand komt of autonoom ontstaat. Hoewel het nieuw terrein was voor de economen vindt van Dril het ook weer niet zo bijzonder. “Het was misschien een beetje gekkenwerk met zo weinig data. Maar we bouwen wel vaker modellen waarmee we met beperkte data toch bruikbare stuurinformatie kunnen geven. We maken ook toekomstverkenningen voor energie.”

Onderdeel van modellen maken is ook om ze te toetsen aan de praktijk, stelt van Dril. Dat gebeurde dus ook. De aanleg van windparken op zee bleek voor een deel met buitenlandse projectteams te gebeuren. De hoeveelheid Nederlandse werkgelegenheid per geïnvesteerde miljoen euro’s komt dan lager uit. ”The proof of the pudding is of met de data uit je waarneming blijkt of je aannames kloppen. Er komen ook steeds mee data beschikbaar.”

Van Polen stelt dat het onderzoeken van het werkgelegenheidseffect van verduurzaming veel heeft opgeleverd. “Er wordt een veel betere relatie gelegd tussen duurzame energie en de economie. Dan gaat het ook om zaken als toegevoegde waarde en investeringen. De kennis is sterker geworden. Dat is belangrijk.”

Ook Van Dril kijkt tevreden terug op het pionierswerk. “De Europese Unie heeft onze methode overgenomen. Die waardering is indirect een schouderklop voor ons.”