“Veel mensen roepen dat het niet kan. Wij laten zien dat het wel kan”, zegt Marie-José Baartmans, oprichter en directeur van Breytner. Dit stadsdistributiebedrijf in Rotterdam richt zich met vier elektrische trucks op volledige schoon transport in de stad. “Wij zijn geen consultants die analyseren of elektrisch transport en logistiek kan. We doen het, hebben een verdienmodel en een intrinsieke motivatie.”

Het gaat Breytner in de eerste plaats om de luchtkwaliteit in de stad te verbeteren. “Het gaat teveel over verminderen van CO2. De effecten van fijnstof, mono stikstofoxiden, geluidsoverlast en het vastlopen van het verkeer in de stad, hebben een enorme impact op de leefbaarheid in steden”, vult mede-oprichter Jeroen Baartmans aan. “Om toekomstbestendig te zijn moet je deze onderwerpen integraal meenemen in een nieuw Klimaatakkoord.”

De sleutel is volgens hen regelgeving. “De transport- en logistiekbranche is een traditionele sector. Meestal zijn het kleine familiebedrijven, waarbij de eigenaar zelf ook chauffeur is. De innovatiekracht zal daar niet vandaan komen”, stellen de broer en zus. Zij verkochten zelf hun traditionele transportbedrijf met dieselvrachtwagens om na een jaar onderzoek opnieuw te beginnen, met een zero emissie transportbedrijf. ‘De vervuiler betaalt’ is naar hun verwachting het principe dat het beste zal werken. “Iedereen zit dan in hetzelfde schuitje en de markt zal zichzelf reguleren. Je sluit niemand buiten. Je mag nog steeds met een vervuilende truck de stad in, het kost alleen meer”, aldus Jeroen.

“Het vergt politiek lef om dit soort regelgeving in te voeren. In downtown Londen is het al een feit. Daar heeft die rijke bevolking, onder wie veel advocaten en juristen, het zelf afgedwongen. Een kwalitatief schone leefomgeving is een grondrecht. Inmiddels lopen ze daar 10 jaar voor op ons”, vertelt Marie-José. Jeroen verwacht meer van de opdrachtgevers. “Er is een aantal grote producenten en winkelketens in Nederland die naast hun eigen motivatie ook marketingwaarde zien in uitstootvrij transport en zich daarmee onderscheiden in de markt.”

“Het kan heel snel gaan”, denkt Marie-José. Achter de schermen werkt een aantal producenten aan volledig elektrische trucks. Op dit moment moet je een diesel truck nog zelf om laten bouwen tot een elektrische. “De roep vanuit de samenleving en de politiek is nog niet groot genoeg. De producenten wachten op het juiste moment om het laken van hun volledige elektrische truck te trekken.”

Jeroen waarschuwt voor de inzet van biobrandstoffen, waarop het Energieakkoord inzet. “Biodiesel, levert inderdaad 89 procent minder CO2-uitstoot op. Maar voor de luchtkwaliteit doet het helemaal niks. Het water staat nu bijna boven onze lippen. Dan kan je laagdrempelige maatregelen nemen waardoor het water net voldoende zakt. Je kunt ook maatregelen nemen dat we weer droge voeten krijgen. Dat bereik je alleen door over lange termijnen te durven kijken.”

In de lokale Green Deals zien de ondernemers dat terug. “Het helpt als je als bedrijf rechtstreeks met de overheid kunt communiceren. In ons huidige politieke systeem waarin wethouders en ministers elke vier jaar wisselen, zorgen ambtenaren voor de continuïteit. Hen kan je meenemen in je langetermijnvisie. Zodra de communicatie via brancheorganisaties gaat lopen, zoals in de landelijke Green Deals, werkt het niet meer. Zij vertegenwoordigen – terecht – de hele branche en dan wordt het polderen.” Het advies dat Marie-José en Jeroen Baartmans willen meegeven: “Polder niet teveel, en durf resoluut te zijn.” 

Het begon in de Train to Paris. Een gevarieerd gezelschap van bedrijven, startups, maatschappelijke organisaties en overheden vergezelde de Nederlandse onderhandelingsdelegatie naar de VN-klimaattop. “Vijftien bedrijven deden die dag een duurzame mobiliteitsbelofte”, vertelt Peter Soonius (rechts op foto) van Natuur & Milieu. Hugo Houppermans van de NS vult aan. ”Gaandeweg merkten de deelnemers dat er behoefte was aan concrete invulling en aan het delen van kennis en best practices op het gebied van zakelijke mobiliteit. Daarop ontstond de coalitie Anders Reizen. Het is nu een actief kennisnetwerk. Wanneer iemand een vraag stelt, is er binnen een uur een bruikbaar antwoord. Iedereen snapt dat er veel werk aan de winkel is om ons doel te bereiken.”

“De deelnemers verbonden zich aan de klimaatdoelen van Parijs. Die vertaalden wij in een CO2-reductie van 50 procent in zakelijke mobiliteit in 2030 ten opzichte van 2016”, zegt Soonius. “Daar is veel voor nodig. Het klassieke verhaal van: “de auto uit en de fiets op of de trein in” geldt nog steeds. Het gaat ook om een slimme en zo duurzaam mogelijke combinatie van vervoersmogelijkheden.” De mannen wijzen op het koploperbeleid. “Bij de veertig aangesloten bedrijven werken ruim 300.000 mensen in Nederland. Wanneer zij maatregelen nemen, zet dat zoden aan de dijk.”

Soonius: “Het wordt al makkelijker als je goed uitlegt waaróm je dat doet. Dan is er vaak minder weerstand. Geleidelijk invoeren helpt ook. Een mooi voorbeeld is ABN Amro. Nieuwe medewerkers krijgen in eerste instantie geen leaseauto of reiskostenvergoeding maar een gratis ov-kaart. Pas na drie maanden in dienst mag je aangeven of je toch voor een alternatief gaat. In de praktijk houden veel mensen liever de ov-kaart.”

Anders Reizen lijkt een succesverhaal te worden. “Er is momentum”, vindt Soonius. “Klimaat is een maatschappelijk volwassen onderwerp geworden en een regulier onderdeel van de bedrijfsvoering. Bedrijven moeten gewoonweg wel. Ze zitten in duurzame gebouwen, hebben hun IT energiezuiniger gemaakt, nu is mobiliteit aan de beurt.” Houppermans: “Voor aanbestedingen in bepaalde sectoren kom je niet meer weg met mooie woorden: je zult echt moeten aantonen dat je kiest voor duurzame mobiliteit.”

Ondanks het succes zijn er genoeg hordes. “Mobiliteit onderdeel is van de arbeidsvoorwaarden. Kom je aan iemands leaseauto, dan zijn de rapen gaar. Ik denk dat we van die mindset af moeten. Langzaam maar zeker moeten we overgaan op een systeem met duurzame mobiliteit als uitgangspunt”, zegt Soonius. Houppermans: “Fiscale maatregelen zijn nogal verkokerd ingericht op de auto, het ov of de fiets. Je zou meer flexibiliteit in die systemen moeten hebben, zodat je een optimum bereikt in reisgemak en duurzaamheid.”

In de ‘jacht’ op megatonnen CO2 die met het nieuwe Klimaatakkoord is gestart, kan mobiliteit dus een belangrijke bijdrage leveren. De kruisbestuiving binnen Anders Reizen werkt daarbij aanstekelijk, merkt Houppermans. “Bij de NS wilden we ook koploper zijn in de vergroening van ons eigen wagenpark. Daarom wilden we in 2017 terug naar een maximale CO2-uitstoot van 105 gram per kilometer. Toen we merkten dat een aantal organisaties al een ambitie had van 70 g/km, besloten we een stap verder te zetten. Zo stimuleren we elkaar om de duurzame keuze te maken.”